Makalemizde Basra Ekolü temsilcilerinden olan ve Mu’tezile’nin beş doktrinel esasını sistemleştiren Kâdî Abdulcebbar’ın (ö. 415/1024) görüşleri doğrultusunda âlemin ve özellikle de insanın yaratılışındaki ilahi gaye ve bu gayeyi ifade eden kavramların değer analizi tasviri bir metotla ele alınacaktır. Bu doğrultuda Allah’ın insanı niçin yarattığı sorusu, ilahi fiillerdeki gaye/garaz (amaç ve nedensellik) unsuru esas alınarak cevaplandırılmaya çalışılacak ve Allah’ı yaratmaya çağıran zorunsuz nedenin (dâî) nitel değeri incelenecektir. Bununla birlikte Allah’ın yaratma gayesinin merkez kavramı olan ‘faydalandırma’nın, yaratılış öncesinde hikmet üst başlığı ile ‘tefaddul’ (karşılık beklemeksizin fayda sağlama); yeniden dirilişte ise vâcib üst başlığı ile ‘sevab’(mükâfat) ve ‘ivaz’ (elemin bedeli) olarak formüle edildiği görülecektir. İkab/cezanın ise yaratılışın başlangıcına ait bir değer olmadığı dolayısıyla yeniden diriliş ile zorunluluk kazanan ‘yasal iyi’ olduğu vurgulanacaktır. Bütün bu gayeliliği ifade eden kavramların ‘fayda ve iyilik’ (maslahat ve hüsn) değerleri içerisinde temellendirilmeye çalışıldığına yer verilecektir. Çalışmamızda yaratılışa başlamanın esas gayesi faydalandırma ve bunun fiilî değeri tefaddul iken; yeniden yaratılışın gaye değeri fayda ve iyi, fiilî değeri ise vâcib olduğu sonucuna ulaşılacaktır.


    Access

    Download


    Export, share and cite



    Title :

    Mu’tezile’de Yaratılışın Gayesi ve İlahî Fiillerin Değer Analizi


    Contributors:


    Publication date :

    2020




    Type of media :

    Article (Journal)


    Type of material :

    Electronic Resource


    Language :

    Unknown